طرح پژوهشی «ترجمۀ بینارسانه‌ای برای افراد کم/نابینا: مطالعۀ موردی توصیف شفاهی در گروه سِوینا»
مجری طرح:
- دکتر فرزانه فرحزاد، استاد تمام گروه مترجمی انگلیسی، دانشگاه علامه طباطبائی
دستیاران پژوهشی طرح:
- دکتر پرینا قمی، استادیار پایه چهار، دانشگاه علامه طباطبائی
- ویدا کاوید، کارشناسی ارشد مترجمی انگلیسی، دانشگاه علامه طباطبائی
زمان اجرای طرح:
مهر ماه سال ۱۴۰۱
هدف طرح:
هدف پژوهش حاضر تدوین شیوه‌نامه‌ای برای توصیف شفاهی مطالب دیداری برای کم‌بینایان و نابینایان در ایران و استانداردسازی آن است. بدین ترتیب می‌توانیم درک بهتر و منطقی‌تری از وضعیت کنونی توصیف شفاهی داشته باشیم و نقشه مسیر آینده را شفاف‌تر ترسیم کنیم.
چکیده طرح:
پیشرفت‌های تکنولوژی و همچنین ظهور اینترنت باعث رونق بیش از پیش محصولات دیداری، شنیداری در سراسر جهان شده است. بسیاری از این محصولات دیداری شنیداری از طریق ترجمه بین کشورها و فرهنگ‌های مختلف مبادله میشوند و در دسترس گروه‌های گسترده‌تری از مخاطبان قرار می‌گیرند. این موضوع به این معناست که باید نیازهای مخاطبان مختلف را در نظر گرفت. از جملۀ این مخاطبان نابینایان و کم‌بینایان‌اند. این مسئله باعث میشود تا موضوع دسترسی‌پذیر کردن محصولات دیداری، شنیدار ی برای نابینایان و کم‌بینایان از اهمیت بسیاری برخوردار شود. این امر از طریق توصیف شفاهی میسر میشود. دیاز-سینتاس (۲۰۰۵) توصیف شفاهی را نوعی ترجمۀ بینانشانه‌ای می‌داند که در آن متون دیداری به کلام تبدیل میشوند و به‌صورت گفتاری در فواصل زمانی‌ای که در برنامه‌های چندرسانه‌ای یا اجراهای زنده، سکوت برقرار است وارد میشوند.
مسئلۀ توصیف شفاهی به‌منظور دسترسی آسان به رسانه برای افراد کم/نابینا یکی از حوزه‌های رو به گسترش در جهان است؛ به‌طوری که در اکثر کشورهای تولیدکنندۀ توصیف شفاهی، نهادهای مرتبط دستورالعمل‌های مخصوص توصیف شفاهی تدوین کرده‌اند. بااین‌حال، ایران در این حوزه هم از منظر پژوهشی و هم از منظر تولید توصیف شفاهی کشوری نوپا به‌شمار می‌رود. با گذشت نزدیک به ۴ سال از آغاز توصیف شفاهی توسط گروه سوینا در ایران، این مسئله مطرح میشود که ماهیت کلی توصیف‌های شفاهی تولید شده چگونه بوده است. در این میان، پرسش محوری این است که آیا شیوه‌نامه و دستورالعمل مخصوص توصیف شفاهی در ایران وجود دارد. در جلسه‌ای که پژوهشگران تحقیق حاضر پیش از شروع به نگاشتن طرح پژوهش با گروه سوینا داشتند، مشخص شد که شیوه‌نامۀ مخصوصی برای توصیف شفاهی در ایران وجود ندارد و متعاقباً نیاز به پژوهش بیشتر در این زمینه و همچنین تدوین دستورالعمل‌هایی برای این کار به‌وضوح حس شد. به همین دلیل، لازم است با اجرای پژوهش‌های بنیادین در این زمینه از رویکردها و راهبردهای موجود در خصوص توصیف شفاهی در کشور آگاه شویم و اقدام به تدوین دستورالعمل‌هایی برای توصیف شفاهی در ایران کنیم.
پرسش‌های پژوهش:
سوال اصلی تحقیق این است که چه راهبردهایی در توصیف شفاهی فیلم‌های توصیف‌شده در گروه سوینا به‌کار رفته است؟
این سوال چندین سوال فرعی در پی دارد:
- چه راهبردهایی در توصیف شفاهی عناصر روایت‌شناسی فیلم‌های توصیف‌شده در گروه سوینا به‌کار رفته است؟
- چه راهبردهایی در توصیف شفاهی عناصر زبانشناسی فیلم‌های توصیف‌شده در گروه سوینا به‌کار رفته است؟
- چه راهبردهایی در توصیف شفاهی عناصر فیلم‌شناسی فیلم‌های توصیف‌شده در گروه سوینا به‌کار رفته است.
بنا بر این است تا نتایج حاصل از بررسی پرسش‌های پژوهش در طراحی و تدوین شیوه‌نامۀ توصیف شفاهی در ایران و استانداردسازی آن به‌کار رود.